BÆNAHALD, sálmasöngur, dreifing trúarrita, samþætting skólakóra við kirkjustarf, heimsóknir presta, samskráning í skólagæslu og trúarlegt starf, kirkjuferðir, setning skóla í kirkjum og skólum lokað til að sinna fermingarstarfi.
Ef einhver heldur að verið sé að lýsa skólastarfi og trúboði undir íslömsku trúræði þá er það rangt. Þetta eru atriði úr kvörtunum foreldra við fulltrúa Siðmenntar yfir skólastarfi á Íslandi á 21. öldinni. Á hverju hausti hafa foreldrar samband við Siðmennt og kvarta undan því að skólar sem reknir eru fyrir almannafé virði ekki lífsskoðanir þeirra. Þegar aðventa gengur síðan í garð hefst næsta holskefla hringinga óánægðra foreldra. Mörgum skólastjórnendum virðist um megn að virða þau mannréttindi foreldra að ala börn sín upp í þeirri lífsskoðun sem þeir kjósa sjálfir. Þetta á sér stað þrátt fyrir að dómur Mannréttindadómstóls Evrópu í Strassborg árið 2007, í máli nokkurra norskra foreldra gegn norskum menntayfirvöldum, kveði skýrt á um að brotið var gegn eftirfarandi ákvæði úr Mannréttindasáttmála Evrópu með ofangreindu háttalagi:
Engum manni skal synjað um rétt til menntunar. Hið opinbera skal í öllum ráðstöfunum sínum, er miða að menntun og fræðslu, virða rétt foreldra til þess að tryggja það að slík menntun og fræðsla sé í samræmi við trúar- og lífsskoðanir þeirra.
(Samningsviðauki 1, gr. 2 – Réttur til menntunar)
Hvað gengur skólastjórnendum til?
Ég hef þá bjargföstu skoðun að þeir séu heiðvirt fólk og vilji vel. Hugsanlega telja sumir þeirra að með því að heimila t.d. presti að messa yfir börnum sé einfaldlega verið aðgera þeim gott. Hugsanlega telja einhverir þeirra að verið sé að uppfylla skyldur aðalnámskrár leik- og grunnskóla. Mögulega telur einhver þeirra að það sé í lagi að stunda trúboð í skólum.
Trúboð ekki réttlætanlegt
Óháð því hvaða ástæður liggja þar að baki er verið að brjóta á mannréttindum foreldra. Það er ekkert sem réttlætir trúboð. Ekki einu sinni röksemdin að vel flestir Íslendingar séu skráðir í kristna söfnuði. Ekki er heldur nóg að vitna til kristilegs uppbyggingastarfs sem auðveldlega er hægt að lesa úr efni aðalnámskrár. Mannréttindi eru óháð því hver er í meirihluta eða minnihluta og það fer enginn í grafgötur um það að börn eiga rétt á menntun án þess að verða fyrir trúboði eða iðkun trúar í skólum.
En hvað um þá foreldra sem vilja trúarlegt uppeldi barna sinna? Á ekki skólinn að sjá fyrir því? Svarið er nei. Hvorki leik né grunnskólar hafa það hlutverk. Kirkjudeildir eru með öflugt barnastarf í eigin húsnæði með sínu fólki. Þangað geta foreldrar sótt með börn sín ef þeir telja þess þurfa.
Veraldlegir skólar eru fyrir börn foreldra sem hafa mismunandi lífsskoðanir. Hún getur verið kristin, íslömsk eða veraldleg. Foreldar eiga að geta gengið að því vísu, og treyst skólum fyrir, að ekki sé stundað trúboð í skólunum. Þeir eiga ekki að þurfa að líða hugarvíl vegna ágreinings við skólastjórnendur um uppeldi barna sinna. Foreldrar eiga ekki að þurfa að upplýsa skólastjórnendur um lífsskoðun sína, eins og nú gerist oft, þegar þeir bera fram kvartanir vegna þess að skólinn er að vinna gegn lífsskoðunum þeirra.
Opinberir skólar eiga að vera frísvæði sem tekur tillit til allra lífsskoðana, gerir ekki greinarmun þar á og ívilnar engri umfram aðrar. Siðmennt hefur farið kurteislega fram á það í mörg ár að breyting verði á, en fáir skólar hafa breytt starfi sínu til batnaðar í þessum efnum. Skólastjórnendur virðast því þurfa skýr tilmæli frá menntayfirvöldum um að ekki sé heimilt að stunda trúboð. Ég skora því á skólastjórnendur og menntayfirvöld, hvort sem er í sveitarfélögum eða í ráðuneyti, að taka í eitt skipti fyrir öll á þessu máli og stöðva trúboð í skólum. Opinberir skólar eru fyrir alla.
Höfundur er varaformaður Siðmenntar
Bjarni Jónsson