Það athyglisverðasta í umræðu undanfarinna vikna um trúboð og skólastarf eru ofsafengin viðbrögð nokkurra áhrifamanna innan Þjóðkirkjunnar. Efasemdir um ágæti þess að tengja saman starf skóla og kirkju hafa oft verið settar fram. Yfirmenn Þjóðkirkjunnar hafa ætíð brugðist ókvæða við þessum efasemdaröddum en nú keyrir um þverbak. Fólk sem vogar sér að íhuga hvort betur fari á að kennarar kenni trúarbragðafræði en að prestar séu með trúboð í opinberum skólum er úthrópað sem siðlausir föðurlandssvikarar. Biskupinn gengur svo langt að kalla Siðmennt ,,hatröm samtök” fyrir þetta eitt. Gífuryrðin létu heldur ekki á sér standa í grein Geirs Waage, sóknarprests og fyrrverandi formanns Prestafélags Íslands, sunnudaginn 16. desember þar sem hann bregst við stuttu áliti sem undirritaður skrifaði í 24 Stundir um trúboð og skólastarf 7. desember.
Geir er þekktur fyrir að nota efsta stig lýsingarorða um velflest viðfangsefni samtímans og sjást ekki fyrir í ummælum sínum eins og þegar hann í Kastljósþætti nýlega talaði í sömu andrá um nasisma Þýskalands og giftingar samkynhneigðra í kirkju. Morgunblaðið sá ástæðu til að bregðast hart við þeim ummælum og húðskamma klerkinn. Útúrsnúningum og skammaryrðum Geirs er engin ástæða til að svara, slík ummæli dæma sig sjálf. Það sem er öllu alvarlegra í málflutningi Geirs er tilraun hans til að endurskrifa söguna. Sögufölsun er þekkt aðferð þeirra sem barist hafa gegn framförum í mannkynssögðunni. Grein Geirs er dæmi um það. Hafa skal það sem sannara reynist.
Í fyrsta lagi kannast Geir ekki við að kirkjan hafi gert nokkuð á hlut kvenna í sögunni og segir að full sátt hafi verið um að konur vígðust til prests í Þjóðkirkjunni. Geir ætti að þekkja söguna betur en það. Í ævisögu Auðar Eir sem ber heitið ,,Sólin kemur alltaf upp á ný“ fer hún ítarlega yfir andstöðu þeirra innan kirkjunnar sem ,,voru ekki reiðibúnir að sammælast um að kjósa konu sem prest”. Afskipaleysi yfirstjórnar kirkjunnar gagnvart tilraunum hennar til að hljóta prestskosningu kemur skýrt fram. Daginn sem Auður Eir var vígð til prests þann 29. september 1974 fundu nafngreindir prestar sig knúna til að mótmæla því harðlega í Morgunblaðinu. Einn þeirra komst svo að orði: ,,Þess vegna lít ég á vígslu kvenpresta sem andlega kynvillu, afbrigðilega, en ekki eðlilega”. Einnig má geta þess að niðurstöður rannsóknar um prestembættisveitingar, sem birtist í Kirkjuritinu árið 1999, sýna að karlar voru hvað eftir annað valdir til prestembætta þótt þeir hefðu minni starfreynslu og menntun en konur sem sóttu um sömu embætti frá miðju ári 1996 til ársloka 1998. Ég ætla rétt að vona að séra Geir verði ekki fenginn til að fjalla um sögu kirkjunnar í skólum í sinni sveit.
Í öðru lagi segir Geir að enginn prestur hafi mótmælt lögum um staðfesta samvist samkynhneigðra árið 1996. Þetta er alrangt. Hið rétta er að Þjóðkirkjan hafnaði því alfarið að staðfest samvist gæti farið fram innan hennar. Í því felst að sjálfsögðu andstaða við athöfnina.
Í þriðja lagi segir Geir að ,,Engan prest hef ég heyrt veitast að heimilum og fjölskyldum samkynhneigðra, allra sízt biskupinn”. Það er augljóst að klerkurinn býr í einhverjum allt öðrum veruleika en við hin. Lengst gekk biskupinn í ummælum sínum þegar hann var spurður um hvort leyfa ætti samkynhneigðum að ganga í hjónaband í fréttum NFS í upphafi árs 2006: ,,Ég held að hjónabandið eigi það inni hjá okkur að við allavegana köstum því ekki á sorphauginn alveg án þess að hugsa okkar gang”.
Það athyglisverðasta í málflutningi presta Þjóðkirkjunnar sem andvígir eru að gefa samkynhneigða saman er að þeir beita sömu rökunum og þeir sem börðust harðast gegn því að konur yrður vígðar sem prestar. Þetta má sjá í bók Auðar Eir og í fjölmörgum greinum sem birst hafa í Morgunblaðinu á umliðnum árum. Þetta sýnir hversu veikum fótum málflutningur þeirra stendur. Niðurstaða kirkjuþings nú á haustdögum um að viðhalda aðskilnaðarstefnu kirkjunnar í garð samkynhneigðra, með því að skilgreina sambúð gagnkynhneigðra og samkynhneigðra með mismunandi hætti, staðfestir þetta enn frekar. Kirkjuþing steig hins vegar stórt framfaraskerf með því að heimila prestum að staðfesta samvist. Þökk sé fjölda presta og safnaðarmeðlima kirkjunnar sem barist hafa fyrir mannréttum lesbía og homma innan hennar.
Þekking á sögu þjóðarinnar er lykillinn að öflugri sjálfsmynd og velgengi. Kennslu í sögu mætti enn efla í grunn- og framhaldskólum. Saga kristninnar er stór hluti þessarar sögu og því er mikilvægt að segja hana. Þessa sögu á að segja á grunni sagnfræði, þjóðfélagsfræði og trúarbragðafræði. Það fer miklu betur á því að kennarar segi þessa sögu en þjónar tiltekinnar trúar og kirkju. Grein Geirs er skýrt dæmi um það.
Gleðileg jól.
Baldur Þórhallsson
Prófessor í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands