Námskrá húmanískrar fermingarfræðslu

Undirbúningur fermingarbarna í aðdraganda borgaralegrar fermingar

Borgaraleg ferming er valkostur fyrir öll ungmenni sem vilja staldra við á tímamótum og fagna þeim með uppbyggilegu námskeiði og hátíðlegri athöfn. Ungmenni sem fermast borgaralega sækja fermingarfræðslu í aðdraganda athafnarinnar. Markmið fermingarfræðslu Siðmenntar er að rækta með markvissum hætti þá þekkingu og færni sem styrkir einstakling til að verða gagnrýninn og virkur þátttakandi í nútímasamfélagi. Siðmennt nýtir húmanísk sjónarhorn við mótun þessarar menntunar.

MARKMIÐ

Að fermingarbarnið öðlist innsýn í húmanísk viðfangsefni, færni til að beita gagnrýninni hugsun og taka þátt í heimspekilegri samræðu.
Að undirbúa fermingarbarnið fyrir þau tímamót að komast í fullorðinna tölu.
Að bjóða upp á valkost í fermingarfræðslu og fermingarathöfn sem er óháð trúarbrögðum og byggist á sammannlegum gildum.

VIÐFANGSEFNI

Viðfangsefni húmanismans eru tekin fyrir með heimspekilegum umræðum, leikjum og æfingum. Hver hópur fær handleiðslu frá leiðbeinanda sem nálgast viðfangsefnin með faglegri hlutlægni og býður fermingarbörnunum öruggt rými til að ræða saman og hlusta hvert á annað. Leiðbeinendur fara í hæfnismat áður en þau eru ráðin og hafa flest bakgrunn í hugvísindum og/eða kennslu.

Á meðan á námskeiðinu stendur vakna yfirleitt upp spurningar á borð við þær um hvernig lífi sé best að lifa, hver sé tilgangur lífsins, hvað sé rétt og hvað sé rangt. Á námskeiðinu er leitast eftir því að færa okkur nær einhverju sem líkist svörum — en helst leggjum við áherslu á að kenna unga fólkinu sem námskeiðin sækja hvernig þau geta beitt gagnrýnum aðferðum í sinni eigin leit að svörum.

ER FERMINGIN OPIN ÖLLUM?

Fermingin er opin öllum ungmennum, óháð uppruna, kyni, kynhneigð, trú eða lífsskoðunum. Hvorki ungmennin né foreldrar þeirra þurfa að vera skráð í Siðmennt til að fermast hjá okkur.

Aldursviðmið er 13–15 ára.

HVAÐ ER HÚMANISMI?

Húmanismi er lýðræðisleg og siðræn lífsskoðun sem byggist á því að hver einstaklingur hafi rétt til að móta líf sitt og gefa því merkingu. Húmanismi stuðlar að því að byggja upp mannúðlegt samfélag á grundvelli siðferðiskerfis sem endurspeglar mannleg og náttúruleg gildi í anda rökhyggju og óháðrar athugunar á forsendum mannlegrar hæfni. Húmanismi er handan trúarbragða og beitir ekki yfirnáttúrulegum túlkunum á tilverunni.

Yfirlitsmynd með titlinum "Fjórar meginstoðir húmanískrar fermingarfræðslu". Fjórar súlur. Á þeim stendur: Stofninn, sjálfið, samélagið og samhengið.

Stofninn

Samband okkar við grundvöll tilverunnar

Í fyrsta hluta námskeiðsins er farið yfir þær grundvallarspurningar sem snúa að tilvist okkar og tilgangi hennar, sem og hvernig við getum skapað okkur jákvætt og uppbyggilegt viðhorf til lífsins.
Á þessum hluta námskeiðsins eru grunngildi húmanismans kynnt til leiks ásamt þeim verkfærum sem fermingarbörnin munu nota á námskeiðinu til að skilja betur tilveru okkar, sjálf okkur og aðra. Þetta eru æfingar sem skerpa á gagnrýnni hugsun, virkri hlustun og samtalshæfni.

Í lok þessa hluta hefur fermingarbarnið

… kynnt sér grunngildi húmanisma og tilgang borgaralegrar fermingar.

… gert sér grein fyrir nytsemi og mikilvægi gagnrýnnar hugsunar og samtals.

… fengið tækifæri til að æfa virka hlustun og tjá eigin skoðun.

… öðlast innsýn í siðferðilega ákvarðanatöku og æft sig í að setja sig í spor annarra.

Viðfangsefni

Húmanismi og húmanísk gildi
Gagnrýnin hugsun og virk hlustun
Siðfræði og samkennd

Sjálfið

Samband okkar við okkur sjálf

Mikilvægasta samband okkar í þessu lífi er sambandið við sjálf okkur. Hér er markmiðið að efla það samband og stuðla að heilbrigðri og jákvæðri sjálfsmynd. Við skoðum hvað skiptir okkur máli og hvernig það mótar sjálfsmynd okkar, ásamt styrkleikum og veikleikum og fjölbreyttu hópunum sem við tilheyrum. Við ræðum líka um tilfinningar okkar og hvernig við getum lært þekkja þær og vinna úr þeim.

Í lok þessa hluta hefur fermingarbarnið

… ígrundað hvað skiptir það helst máli og mótað hugmyndir um eigin sjálfsmynd og gildismat,

… kynnst verkfærum sem hjálpa því að byggja upp jákvæða sjálfsmynd,

… fengið innsýn í fjölbreytileika tilfinninga og hvernig megi takast á við þær.

Viðfangsefni

• Gildismat

• Sjálfsmynd og
sjálfsvirðing

• Tilfinningar

Samfélagið

Samband okkar á milli

Út frá sjálfsmynd okkar er nærtækast að spyrja hvernig okkar persónulegu gildi birtast í samskiptum við annað fólk og hvernig við viljum haga samskiptum okkar á milli, ekki síst í hinum stafræna
heimi.

Við skoðum hvernig menning mótar siðferðis og réttlætiskennd samfélagsins og um hlutverk forréttinda og valds.

Í lok þessa hluta hefur fermingarbarnið:

… skoðað eigin venjur í samskiptum og hvernig samskipti hafa áhrif á okkur og aðra,

… velt upp álitaefnum í tengslum við samfélagsmiðla og snjallsímanotkun,

… séð hvernig siðferði samfélagsins breytist eftir á ríkjandi gildismati,

… lært um hlutverk valds og forréttinda í samfélaginu.

Viðfangsefni

• Samskipti og tjáning
• Stafrænn heimur
• Menning og réttlæti

Samhengið

Samband okkar við náttúruna og umheiminn

Mannkynið sprettur úr náttúrunni og er háð náttúrunni. Í lokaþætti námskeiðsins er staða manneskjunnar í náttúrunni til umfjöllunar. Hver er ábyrgð okkar gagnvart náttúrunni, fólki í öðrum heimshlutum og komandi kynslóðum? Eigum við að horfa á heiminn út frá okkar forsendum og hagsmunum eða er hagsmuna okkar best gætt með því að horfa á okkur sem hluta af vistkerfum jarðar? Við ræðum einnig hvernig framtíð við viljum byggja og æfum að leita lausna með uppbyggilegri og skapandi samvinnu.

Í lok þessa hluta hefur fermingarbarnið

… kynnst hugmyndum um sjálfbærni og ábyrgð gagnvart náttúrunni

… horft gagnrýnum augum á stöðu mannsins í heimsmynd sinni og framkomu gagnvart náttúrunni og dýrum,

… áttað sig á að allur heimurinn tengist saman og að samvinna er forsenda
farsællar framtíðar,

… fengið handleiðslu í skapandi samvinnu og nýtt sér hana til að leysa vandamál.

Viðfangsefni

• Náttúruvernd
• Manneskjan og jörðin
• Réttlátur heimur

Stofninn
Samband okkar við grundvöll tilverunnar

Í fyrsta hluta námskeiðsins er farið yfir þær grundvallarspurningar sem snúa að tilvist okkar og tilgangi hennar, sem og hvernig við getum skapað okkur jákvætt og uppbyggilegt viðhorf til lífsins.
Á þessum hluta námskeiðsins eru grunngildi húmanismans kynnt til leiks ásamt þeim verkfærum sem fermingarbörnin munu nota á námskeiðinu til að skilja betur tilveru okkar, sjálf okkur og aðra. Þetta eru æfingar sem skerpa á gagnrýnni hugsun, virkri hlustun og samtalshæfni.

Í lok þessa hluta hefur fermingarbarnið

… kynnt sér grunngildi húmanisma og tilgang borgaralegrar fermingar.

… gert sér grein fyrir nytsemi og mikilvægi gagnrýnnar hugsunar og samtals.

… fengið tækifæri til að æfa virka hlustun og tjá eigin skoðun.

… öðlast innsýn í siðferðilega ákvarðanatöku og æft sig í að setja sig í spor annarra.

Viðfangsefni
- Húmanismi og húmanísk gildi
- Gagnrýnin hugsun og virk hlustun
- Siðfræði og samkennd
Sjálfið

Samband okkar við okkur sjálf

Mikilvægasta samband okkar í þessu lífi er sambandið við sjálf okkur. Hér er markmiðið að efla það samband og stuðla að heilbrigðri og jákvæðri sjálfsmynd. Við skoðum hvað skiptir okkur máli og hvernig það mótar sjálfsmynd okkar, ásamt styrkleikum og veikleikum og fjölbreyttu hópunum sem við tilheyrum. Við ræðum líka um tilfinningar okkar og hvernig við getum lært þekkja þær og vinna úr þeim.

Í lok þessa hluta hefur fermingarbarnið

… ígrundað hvað skiptir það helst máli og mótað hugmyndir um eigin sjálfsmynd og gildismat,

… kynnst verkfærum sem hjálpa því að byggja upp jákvæða sjálfsmynd,

… fengið innsýn í fjölbreytileika tilfinninga og hvernig megi takast á við þær.

Viðfangsefni

• Gildismat

• Sjálfsmynd og
sjálfsvirðing

• Tilfinningar
Samfélagið

Samband okkar á milli

Út frá sjálfsmynd okkar er nærtækast að spyrja hvernig okkar persónulegu gildi birtast í samskiptum við annað fólk og hvernig við viljum haga samskiptum okkar á milli, ekki síst í hinum stafræna
heimi.

Við skoðum hvernig menning mótar siðferðis og réttlætiskennd samfélagsins og um hlutverk forréttinda og valds.

Í lok þessa hluta hefur fermingarbarnið:

… skoðað eigin venjur í samskiptum og hvernig samskipti hafa áhrif á okkur og aðra,

… velt upp álitaefnum í tengslum við samfélagsmiðla og snjallsímanotkun,

… séð hvernig siðferði samfélagsins breytist eftir á ríkjandi gildismati,

… lært um hlutverk valds og forréttinda í samfélaginu.

Viðfangsefni

• Samskipti og tjáning
• Stafrænn heimur
• Menning og réttlæti
Samhengið

Samband okkar við náttúruna og umheiminn

Mannkynið sprettur úr náttúrunni og er háð náttúrunni. Í lokaþætti námskeiðsins er staða manneskjunnar í náttúrunni til umfjöllunar. Hver er ábyrgð okkar gagnvart náttúrunni, fólki í öðrum heimshlutum og komandi kynslóðum? Eigum við að horfa á heiminn út frá okkar forsendum og hagsmunum eða er hagsmuna okkar best gætt með því að horfa á okkur sem hluta af vistkerfum jarðar? Við ræðum einnig hvernig framtíð við viljum byggja og æfum að leita lausna með uppbyggilegri og skapandi samvinnu.

Í lok þessa hluta hefur fermingarbarnið

… kynnst hugmyndum um sjálfbærni og ábyrgð gagnvart náttúrunni

… horft gagnrýnum augum á stöðu mannsins í heimsmynd sinni og framkomu gagnvart náttúrunni og dýrum,

… áttað sig á að allur heimurinn tengist saman og að samvinna er forsenda
farsællar framtíðar,

… fengið handleiðslu í skapandi samvinnu og nýtt sér hana til að leysa vandamál.

Viðfangsefni

• Náttúruvernd
• Manneskjan og jörðin
• Réttlátur heimur